Ndryshimi i formulimit “20 për qind” për “gjuhën shqipe” është e pamundur të jetë në një paketë me iniciativën për hapjen e Kushtetutës për përfshirjen e bullgarëve dhe komuniteteve tjera në preambulë, ka thënë kryetari i Kuvendit Talat Xhaferi.
Në një konferencë për media, ai sqaroi dilemën se nëse deputetët sigurojnë dy të tretat e mazhorancës për hapjen e Kushtetutës, në procedurën e mëtejshme parlamentare mund të bëhen vetëm amendamente se cilat dhe sa kombe mund të jenë pjesë e Preambulës. Ndryshimi i formulimit “20 për qind” me “gjuhë shqipe” do të duhet të presë një nismë të mëvonshme për hapjen e Kushtetutës.
Nëse Qeveria e dorëzon në qershor iniciativën për hapjen e Kushtetutës në Kuvend, siç paralajmëron, dhe nëse ka dy të tretat e shumicës për hapjen e Kushtetutës, sipas afateve minimale, e gjithë procedura për ndryshime kushtetuese do të zgjasë. rreth katër muaj, pra duhet të jenë afatet deri në nëntor që vendi të vazhdojë rrugën e integrimit europian. Ndryshe, pa 80 vota parlamentare përfundon menjëherë e gjithë procedura për ndryshime kushtetuese, pra me votimin e nevojës për hapjen e Kushtetutës.
“Propozuesi mendoi se çfarë donte dhe thotë se ne duam ndryshime në Preambulë që të hyjnë edhe kombet e tjera. Një projekt-amendament, pas një vendimi të Kuvendit për aderim në amendamentet kushtetuese, nuk mund të paraqitet nga askush tjetër përveç propozuesit (në këtë rast Qeverisë) të nismës. Ato draft amendamente vijnë në Kuvend, shqyrtohen dhe secili deputet shpreh mendimin e tij. Kuvendi përcakton amendamentet dhe merr vendim që amendamentet të shkojnë në debat publik. Propozuesi, gjegjësisht Qeveria, i mbledh mendimet dhe ia paraqet Kuvendit amendamentet e propozuara, e për ato amendamente të propozuara, të drejtë të paraqesin amendamente deputetët dhe propozuesi, përkatësisht qeveria, por për të njëjtën çështje. . Për shembull, në vend që të futen, të themi, 10 kombe në Preambulë, duhet të jenë 8, ose në vend të 8, duhet të jenë 12. Nëse amendamentet e propozuara pranohen, një raport me një propozim të ndryshuar shkon në Komisionin . Më pas në seancë miratohen amendamentet dhe votohen me shumicë dy të tretash. Por kjo nuk do të thotë se mund të paraqitet një amendament i ri për një çështje tjetër”, thotë Xhaferi.
Propozim-iniciativa për ndryshimet kushtetuese, pasi të jetë kontrolluar nga aspekti teknik dhe pasi të jetë përkthyer në gjuhën shqipe, Ministria e Drejtësisë do ta dërgojë në Qeveri. Pas shqyrtimit dhe miratimit nga Qeveria, propozim-iniciativa do t’i kalojë Kuvendit.
Pasi grupi i punës për ndryshime kushtetuese propozoi që në Preambulë, përveç bullgarëve, kroatëve, malazezëve, sllovenëve, hebrenjve dhe egjiptianëve të përfshihen, dilema mbetet nëse pjesë e Preambulës do të jenë edhe armenët dhe ndoshta torbeshët. Sipas informacioneve nga grupi i punës, ndonëse fillimisht armenët u propozuan të ishin pjesë e Preambulës, për shkak të kundërshtimit turk ata nuk u renditën në projektiniciativën e grupit të punës.
Palët do të duhet ende të bien dakord nëse armenët do të bëhen pjesë e Preambulës. Turqit janë kundër pranimit të armenëve për shkak të numrit të tyre. Sipas regjistrimit të fundit, në Maqedoni janë 61 armenë. Deputetët turq janë të vendosur se nuk do të mbështesin ndryshimet kushtetuese nëse në Preambulë përfshihen edhe armenët dhe torbeshinjtë, për të cilët, siç thonë ata, nuk ka asnjë konfirmim shkencor se janë popull.
Xhaferi, si dhe kryetari i shtetit Stevo Pendarovski, thotë se nuk ka asnjë pengesë ligjore që të fillojë debati për amendamentet kushtetuese, edhe pse nuk është siguruar dy të tretat e mbështetjes për amendamentet kushtetuese. Sipas kryetarit të Kuvendit, procedura për përcaktimin e nevojës për ndryshim të Kushtetutës mund të fillojë dhe në 30 ditët e ardhshme, deri në votim, mund të punohet për të siguruar mbështetjen e 80 deputetëve, përkatësisht dialogu politik mund të vazhdojë. Kryetari i Kuvendit bën me dije se përveç shumicës prej dy të tretash për votimin e amendamenteve kushtetuese, do të duhet të sigurohet edhe shumica e Badenterit, përkatësisht ndryshimi i preambulës, si dhe ndryshimi i amendamentit për Komisionin për ndërlidhjen. -Marrëdhëniet etnike. Në përbërjen aktuale parlamentare janë 40 deputetë të cilët janë deklaruar si anëtarë të një bashkësie tjetër etnike jashtë asaj maqedonase. Kjo do të thotë se përveç 80 votave “për” amendamentet kushtetuese do të duhet të jenë edhe 21 vota sipas parimit të Badenterit.
Sipas Xhaferit, nëse nuk sigurohen 80 vota, nuk do të jetë iniciativa e parë që nuk kalon në Kuvend, por tha se kjo nismë i kalon interesat e shumicës në Kuvend dhe është në interes të qytetarëve dhe shteti.
“Në vitin 2008, shtyrja e pranimit në NATO na kushtoi 10 vjet. Dhe nuk jam i sigurt se në fund kemi një zgjidhje më të mirë. Zgjidhja e radhës për fillimin e negociatave me BE-në do të jetë edhe më e vështirë dhe këto janë gjëra që janë të qarta dhe që duhen thënë qartë. “Kjo gjeneratë e politikanëve duhet të marrë përgjegjësi për gjeneratat e ardhshme që të jemi aty ku e kemi vendin”, thotë Xhaferi.