Shtetet e Bashkuara kanë thelluar angazhimet e tyre ndaj presidentit pothuajse autokratik të Serbisë dhe kanë rikalibruar qëndrimin e tyre rajonal për t’u përqëndruar në prioritetet e politikës së jashtme të Beogradit.
Nga parashikimet e panumërta për ndikimin e pushtimit rus të Ukrainës në shkurt 2022, një nga më të spikaturat në Ballkanin Perëndimor – kufiri tjetër i rëndësishëm gjeopolitik i Evropës – ishte shpresa se kjo do të jepte fundin përfundimtar të iluzioneve perëndimore për mundësinë e lëshimeve. për pushtetarët autoritarë dhe regjimet shoviniste do të thoshte.
Në Sarajevë, Prishtinë dhe Podgoricë në veçanti, kishte shpresë se Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian do të njihnin më në fund Serbinë dhe regjimin e Aleksandër Vuçiqit për atë që janë: një shtet satelit i Kremlinit, duke mbjellë mosmarrëveshje përmes një rrjeti përfaqësuesish rajonalë. , për të zgjeruar makinacionet e veta pothuajse perandorake dhe, në koordinim me Moskën, për të ndalur përpjekjet e Bosnjë-Hercegovinës, Kosovës dhe Malit të Zi për t’u bashkuar me NATO-n dhe BE-në. Në fund të fundit, kjo do të kishte pasoja për Beogradin.
Kjo nuk ndodhi. Përkundrazi, gjatë vitit të kaluar, Shtetet e Bashkuara, madje edhe më shumë se BE-ja, i kanë zgjeruar në mënyrë agresive angazhimet e tyre ndaj presidentit gati-autokratik serb, ndërsa rikalibrojnë qëndrimin e tyre rajonal për t’u përqendruar te Beogradi dhe prioritetet e tij të politikës së jashtme. Ndërsa administrata Biden insiston në parimin e “asgjë për Ukrainën pa Ukrainën” në kontekstin ukrainas – që do të thotë se ukrainasit duhet të përfshihen në të gjitha negociatat që lidhen me luftën – dhe mbështetjen e saj për Kievin si një shprehje e agjendës më të gjerë pro-demokratike. të presidentit amerikan, të dy parimet nuk zbatohen për përparimet e tyre në Ballkanin Perëndimor.
Këtu ambasadorët e SHBA-së në Sarajevë dhe Beograd takohen me Vuçiqin për të diskutuar veprimet e togerit secesionist të Presidentit serb Milorad Dodik në Bosnje. Duke vepruar kështu, ata theksojnë se sa e rëndësishme është të mbështetet sovraniteti, integriteti territorial dhe karakteri multi-etnik [e Bosnjës] si dhe institucionet shtetërore funksionale” – edhe pse pa një zyrtar të vetëm boshnjak.
Ambasadori i SHBA-së në Serbi, Christopher Hill, denoncon në mënyrë rutinore qeverinë e Kosovës së afërt se gjoja nuk respekton marrëveshjen e Brukselit të vitit 2013, e cila duhej të hapte rrugën për njohjen reciproke dhe normalizimin diplomatik midis dy shteteve – për të brohoritur tabloidët famëkeq serbë. . Megjithatë, Hill ka pak për të thënë për refuzimin e Serbisë për të respektuar dispozitat kryesore të asaj marrëveshjeje dhe disa më të fundit. Në fakt, Beogradi është aq i vendosur ndaj Kosovës, sa për marrëveshjen e fundit midis Brukselit dhe Ohrit, të ndërmjetësuar nga Bashkimi Evropian për të (ri)filluar procesin e normalizimit, Vuçiq refuzoi as të nënshkruajë dokumentin. Në vend të kësaj, ai pretendoi se kishte rënë dakord verbalisht, por më pas e bëri të qartë brenda disa orësh se nuk kishte ndërmend të respektonte asnjë aspekt të dokumentit.
Ndërkohë, në Mal të Zi, Shtetet e Bashkuara janë bërë, së bashku me Serbinë, mbrojtësi kryesor i huaj i një koalicioni heterodoks të reformatorëve të gjorë, anëtari kryesor i të cilit është një bllok i partive nacionaliste dhe klerikaliste serbe, të cilat edhe Uashingtoni e njeh se janë plotësisht në listën e pagave të Rusisë. . Presidenti i ri i vendit, Jakov Milatoviç, është paraqitur si një i moderuar pro-evropian dhe partia e tij e sapoformuar, Evropa Tani, parashikohet gjerësisht të dominojë zgjedhjet e përgjithshme të ardhshme në qershor.
Por Milatoviç ishte më parë ministër i zhvillimit ekonomik në kabinetin jetëshkurtër të Zdravko Krivokapiç, një nacionalist serb me lidhje të ngushta me Beogradin dhe Moskën. Kur qeveria e Krivokapiç u rrëzua në vitin 2022, Milatoviç u zëvendësua në atë portofol. Fushata e tij e mëvonshme presidenciale u mbështet nga i gjithë struktura nacionaliste serbe në Mal të Zi dhe madje edhe nga kriminelët e dënuar serbë të luftës si Vojisllav Sheshel. Kur mbështetësit e tij festuan fitoren e tij eventuale, ata e bënë këtë kryesisht me flamuj serbë dhe himne sektare për Kosovën.
Pse Uashingtoni u bë aleat me Beogradin? Nuk është e vështirë të shpjegohet, por është një politikë krejtësisht në kundërshtim me qëndrimin e administratës Biden ndaj Ukrainës. Pas pushtimit rus të Ukrainës, administrata Biden e pranoi me të drejtë se situata e përgjithshme politike dhe e sigurisë në Ballkanin Perëndimor ishte bërë e paqëndrueshme. Bosnja, Kosova dhe Mali i Zi ishin pikat problematike më të mundshme që mund të merreshin lehtësisht nga Moska për të krijuar një front të dytë proverbial në Evropë – ndoshta jo në një kuptim kinetik, por sigurisht politik. Prandaj ishte në interesin e Shteteve të Bashkuara që shpejt të sillnin nën kontroll Ballkanin Perëndimor pas dy dekadash të lënies së administrimit të rajonit kryesisht në Bruksel – me rezultate të mjerueshme.
Për ta arritur këtë, Departamenti i Shtetit Biden ka arritur në përfundimin se ka nevojë për partnerë që mund të përmbushin premtimet e tyre. Në Ballkanin Perëndimor, kjo në përgjithësi do të thotë të mbështetesh në regjimet më pak pluraliste në rajon. Siç ka vërejtur Majda Ruge, anëtare e lartë e politikës në Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë: “Qeveritë perëndimore vazhdimisht e trajtojnë Beogradin si aktorin e domosdoshëm në çështjet kyçe me të cilat ballafaqohet Ballkani Perëndimor. Cilado qoftë çështja, presidenti i Serbisë Aleksandar Vuçiq është i pari që thërret , e cila është pjesërisht e kuptueshme: pushteti në Serbi është i përqendruar tek Vuçiq, i cili ka siguruar një kontroll të konsiderueshëm për veten e tij.
Kjo do të thotë gjithashtu se Sarajeva, Prishtina dhe Podgorica shpërfillen menjëherë, edhe pse të treja janë dukshëm properëndimorë dhe Mali i Zi është një vend anëtar i NATO-s. Arsyeja për këtë është se politika e të tre shteteve është shumë e fragmentuar nga brenda, kryesisht për shkak të ndërhyrjeve të drejtpërdrejta nga jashtë: kryesisht Serbia, por edhe Kroacia, të paktën në rastin e Bosnjës. Me sa duket, administrata Biden beson se paqja në Ballkan kërkon vendosjen e interesave të të fortëve mbi ato të të dobëtve, interesat e atyre që kanë më shumë gjasa të krijojnë paqëndrueshmëri ndaj atyre që kërkojnë të mbrohen.
Ky është lloji i llogaritjes realpolitike që ka udhëhequr politikën e SHBA në rajone të paqëndrueshme për dekada. Është ajo që Uashingtoni është përpjekur të bëjë me Pakistanin, Egjiptin, Arabinë Saudite dhe madje edhe Rusinë gjatë viteve të fundit. Rekordi flet vetë.Siç vuri në dukje muajin e kaluar Daniel Serwer, një ish-diplomat amerikan dhe studiues i politikës së jashtme, “analiza themelore” e atyre që e shtyjnë politikën është “e metë”. Ai vazhdoi: “Ata janë mbështetur te Serbia për të siguruar stabilitetin si shtet qendror në rajon në bashkëpunim me Kroacinë dhe Shqipërinë. Por Serbia është një fuqi revizioniste. Ajo dëshiron të qeverisë të gjithë serbët në rajon. Kroacia dhe Shqipëria kanë ambicie më të vogla. që shkojnë në të njëjtin drejtim: Ata duan të kontrollojnë bashkatdhetarët e tyre në Bosnjën dhe Kosovën fqinje”. Shkalla në të cilën Shqipëria është pjesë e këtij triumvirati mbetet një çështje debati, por pak vëzhgues me përvojë vënë në dyshim rolet qendrore të Serbisë dhe Kroacisë në plan.
Problemi i vërtetë, megjithatë, është se edhe nëse administrata Biden do të rishqyrtonte politikën e saj, është e paqartë nëse do të bënte shumë ndryshim në këtë pikë. Hapat e gabuar të presidentit amerikan Joe Biden në rajon kanë qenë aq të rëndësishme saqë ai mund të mos jetë në gjendje të shpëtojë reputacionin e tij në mesin e popullatave më të prekura nga vendimet e tij, të cilat gjithashtu janë më pro-amerikanët në rajon. Kjo është veçanërisht e vërtetë në Bosnje, ku roli instrumental i Uashingtonit në manipulimin e pacipë, joliberal dhe partizan zgjedhor të Zyrës së Përfaqësuesit të Lartë në favor të nacionalistëve kroat HDZ BiH dhe partnerëve të tij në SNSD secesioniste të Dodik, ka reduktuar besimin në Shtetet e Bashkuara.
Megjithatë, me sa duket, as Shtëpia e Bardhë dhe as Departamenti i Shtetit nuk janë prekur. Më 27 prill, Shtetet e Bashkuara mbështetën përsëri një raund të dytë të amendamenteve kushtetuese të dyshimta demokratike në Federatën Boshnjake, pas amendamenteve të para të Përfaqësuesit të Lartë Christian Schmidt më 2 tetor 2022 — të paraqitura vetëm pak minuta pasi qendrat e votimit u mbyllën në zgjedhjet e përgjithshme të vendit — kishte nuk solli rezultatin e dëshiruar ( d.m.th. një qeveri e dominuar nga HDZ BiH). Çdo pamje e përpjekjeve drejt reformave të qëndrueshme, demokratike dhe liberale në Bosnje (dhe kushtetutën e saj të hartuar nga SHBA) është zhdukur. Uashingtoni vepron vetëm në interes të detyrimeve të tij ndaj Beogradit dhe Zagrebit dhe kështu në interes të interesave politike të përfaqësuesve të tyre përkatës boshnjakë dhe rajonalë.
Nëse ekipi Biden pendohet për qëndrimin e tij ndaj Ballkanit, kjo do të jetë – të paktën në afat të shkurtër – për shkak të realiteteve elektorale në SHBA. Grupet e vogla, por vendimtare të amerikanëve boshnjakë në shtetet e lëkundura si Xhorxhia, Miçigani, Karolina e Veriut dhe Arizona janë mjaft të shumta për të anuluar zgjedhjet e ardhshme presidenciale në SHBA në favor të kandidatit republikan. Për shembull, në vitin 2015 kishte rreth 10,000 boshnjakë që jetonin në shtetin amerikan të Gjeorgjisë, të cilin Biden e fitoi në vitin 2020 me më pak se 12,000 vota. Ka numër të ngjashëm të boshnjakëve në Karolinën e Veriut. Në Michigan, ku ka numër të ngjashëm të amerikanëve boshnjakë, guvernatori Gretchen Whitmer e shpalli 1 Marsin “Ditën e Amerikanoboshnjakëve”. Vetëm qyteti i Phoenix, Arizona pranoi rreth 7,000 refugjatë boshnjakë në vitet 1990 dhe në fillim të viteve 2000, dhe komuniteti është rritur ndjeshëm që atëherë. Të gjithë këta numra janë si shtesë e rreth 50,000 deri në 70,000 boshnjak-amerikanëve që jetojnë vetëm në zonën më të madhe të St. Louis të Misurit të sulmuar.
Republikanët nuk kanë gjasa të jenë në gjendje të përmbushin interesat thelbësore të këtyre votuesve në lidhje me prioritetet e tyre rajonale (pavarësisht nga avokatët e fortë të komunitetit si Rep. Ann Wagner nga Misuri). Por duke folur me udhëheqësit e komunitetit boshnjako-amerikan në të gjithë vendin, ndjenja e tradhtisë mbi kthesën e Bidenit ndaj Bosnjës dhe Ballkanit është e dukshme. Boshnjakët nuk duhet të votojnë për republikanët për të penguar shanset e Biden për t’u rizgjedhur. Thjesht duhet të qëndroni në shtëpi.
Por ky do të ishte ngushëllim i ftohtë për popujt vulnerabël të rajonit, të cilët tani janë në mëshirën e qeverive nacionaliste në Serbi dhe Kroaci, me të gjitha kujtimet historike dhe politike që shoqërojnë supremacinë e tyre të ripërtërirë. Siç ndodh shpesh në Ballkanin Perëndimor, premtimet e mëdha ideologjike të kohës sonë – në këtë rast shpresa për një angazhim kategorik, normativ nga perëndimi politik për të mbrojtur demokracinë dhe të drejtën e kombeve të vogla për liri – janë kthyer në hi. Duhet vetëm të udhëtosh më pak se 1000 milje në jugperëndim të Bukës, Ukrainë, për të zbuluar se Shtetet e Bashkuara po negociojnë me përfaqësuesit e njohur rusë në emër të stabilitetit të zbrazët dhe mizor./ Foreignpolicy