Po, ai quhet Heinrich XIII Princi Reuss. Po, ai vesh kollare me ngjyra. Por mos nxirrni përfundimin se ai ishte barok. Republika federale tenton të mos dërgojë mijëra oficerë në më shumë se 100 bastisje për të arrestuar thjesht ekscentrikë.
Çfarë na lejohet, nëse jo një nënqeshje, është një pyetje.
Pse janë kaq të rrallë reaksionarë të tillë? Pse mendohet se lëvizja anti-republikane Reichsbürger numëron 21,000 (në kombin më të madh të Evropës) dhe jo një milion? Mendoni për ndryshimin mendor që gjermanëve u është dashur të bëjnë në disa breza: nga diktatura e dhunshme në demokraci pothuajse pacifiste, nga një elektorat i të krishterëve të bardhë në një elektorat multietnik dhe multikonfesional. Edhe me edukimin më të mirë qytetar, “duhet” të ketë më shumë njerëz që nuk pajtohen me ndryshimin.
Duhet të ketë më shumë në Itali, Spanjë, Japoni dhe vende të tjera që u demokratizuan me shpejtësi.
Është e rëndësishme të mbani parasysh atë që nuk ndodh në jetë, jo vetëm atë që ndodh.
Pothuajse gjatë gjithë kohës, pothuajse në të gjithë perëndimin, nuk ka asnjë revoltë aktive kundër demokracisë apo edhe kundërshtime parimore. Populizmi nuk ka shumë rëndësi. Vetë emri i saj lajkaton demokracinë.
Kjo është një mrekulli e qetë. Cilado qoftë prejardhja e saj athinase, demokracia, nëse e datojmë nga e drejta e votës universale, është rreth një shekull e vjetër. Kjo është një sekond në kohën historike. Për ta adoptuar atë, shumica e kombeve duhej të pushtonin ose mohonin pjesë shumë më të rrënjosura të kulturës së tyre: kishën, ushtrinë, fisnikërinë.
Edhe SHBA-ja u dha të drejtën e të drejtave të të gjithë qytetarëve të saj të rritur deri në vitet 1960. I gjithë sistemi demokratik duhet të ndihet i rrënuar, i përkohshëm dhe i rrethuar.
Në vend të kësaj, ne kemi lëvizje si Reichsbürger: të liga në qëllim, një dhimbje koke e kuptueshme për shërbimet e sigurisë, por edhe një gabim rrumbullakimi i popullsisë kombëtare në numër.
Kur dikur tregova atë që ekonomisti Garrett Jones e quan “10 për qind më pak demokraci”, u përball me atë që unë do ta quaja më pak se miratimi i lexuesve universal. Nëse Franca duhet të mbetej një republikë ishte një pyetje e hapur (dhe një pyetje që për një kohë të gjatë iu përgjigj negativisht) për një shekull pas revolucionit të saj.
Nuk ka asgjë si e njëjta ndjenjë e demokracisë që kontestohet në perëndim.
Ndonjëherë pyes veten nëse liberalët, e kanë humbur qetësinë oqeanike. Truri i njeriut është më i mirë në regjistrimin e ngjarjeve (të tilla si një komplot për grusht shteti) sesa jo-ngjarjet (siç është mungesa e përgjithshme e komploteve për grusht shteti).
Nuk ka si të bëhet ky rast pa u ngarkuar me akuzën e vetëkënaqësisë.
Është më mirë të jesh shumë vigjilent ndaj armiqve të demokracisë, ndoshta, sesa shumë i qetë. Por jo me një diferencë të madhe.
Vigjilenca ka kostot e veta. Duke folur për anën e errët të politikës, njerëzit me qëllime të mira mund të rrisin fuqinë e saj rekrutuese. Vendimtare për dështimin e antidemokratëve ka qenë idja mes mbështetësve të mundshëm se kauza e tyre është një kauzë e pashpresë.
Një tjetër kosto e vigjilencës është reforma e nxituar sociale, për të “shpëtuar” demokracinë. Në panikun e vitit 2016, njerëzit që nuk e donin shumë kapitalizmin në radhë të parë argumentuan se ai duhej të zbutej për të shmangur një revoltë të gjithanshme të njerëzve. Ishte një përshkrim i cekët materialist i zemërimit publik: shumë njerëz të pasur votuan Brexit-in ose Trumpin, jo vetëm punëtorët e pushuar nga puna.
Një ditë, dikush do të dramatizojë tentativën për grusht shteti gjerman. Askush nuk do të dramatizojë mungesën e përgjithshme të ngjarjeve të tilla.
Burimi: Financial Times
Përktheu dhe përshtati: Konica.al