Shkup, 10 prill – Sot në brezin ndërkufitar në mes të Kosovës dhe Maqedonisë së Veriut, aty ku para 22 viteve kishte ndodhur dëbimi masiv i mbi 400 mijë kosovarëve si pasojë e veprimeve gjenocidale të forcave pushtuese serbe, u inaugurua Muri i Kujtesës (vepër autoriale e piktorëve Festim Kabashi dhe Luan Tashi), dhe parku “Hasan Prishtina” në kuadër të Qendrës përkujtimore për dëbimin shqiptarëve “Bllaca 99”.
Jahja Lluka, kryetar i Shoqatës për kthimin e shqiptarëve të shpërngulur, njëri prej organizatorëve të kësaj ngjarjeje, tha se para 22 viteve Millosheviqi me bandën e tij u përpoq të pastrojë Kosovën nga shqiptarët, por ishte UÇK e ndihmuar nga NATO që pengun këtë plan fashist. Kriza humanitare që u shkaktua në Kosovë ndikoi që bashkësia ndërkombëtare të intervenojë në krye me NATO-n, duke shpëtuar një popull të tërë nga shfarosja.
Sipas tij këto plane nuk datojnë nga viti 1999, por qysh më herët, duke sjellë në vëmendje dëbimin barbar të 250 mijë shqiptarëve, në 250 fshatra të Sanxhakut të Nishit, nga ana e Serbisë në prag të Kongresit të Berlinit, për të falsifikuar realitetin etnik në terren në dëm të prezencës historike të shqiptarëve në këto troje.
Dëbimi i mbi 440 mijë shqiptarëve në drejtim të Maqedonisë, kishte ndikuar që në “Bllacë të ngrihen kampe të përkohshme për shpëtim, kurse vuajtjet e shqiptarëve të dëbuar më së miri janë shprehur në mozaikun që sot po promovojmë, ku në qendër të tij ndodhet nëna shqiptare, simboli i përtëritjes së popullit shqiptar,e cila me qumështin e saj mbajti gjallë atë”, tha Lluka. Ai vuri në dukje domosdoshmërinë e një uniteti më të madh kombëtar, karshi përpjekjeve të vazhdueshme të Serbisë për të dëmtuar ndërkombtarisht Kosovën.
Kryetari i Komunës së Hanit të Elezit u shpreh i kënaqur që pikërisht në territorin e komunës së tij po inaugurohet Muri i Kujtesës dhe parku “Hasan Prishtina”, duke theksuar se kjo është mirënia më e mirë për të gjithë ata që kontribuuan në menaxhimin krizave humanitare dhe në çlirimin përfundimtar të Kosovës, pa harruar UÇK-në, NATO-n dhe popullatën civile, bashkë me shoqatat humanitare nga Maqedonia që ndihmuan në strehimin dhe sistemimin e të dëbuarve.
Ndëkaq Dr. Skender Asani drejtor i ITSHKSH në Shkup vuri në dukje se para 22 viteve, pikërisht këtu ku ndodhemi sot, gjeopolitika po shkruante një kapitull të ri në ribërjen e hartës së Ballkanit. Në vend të përrallave të vjetra sllave që kishin përvetësuar sallonet diplomatike të Evropës së shekullit 19, pikërisht këtu në Bllacë komuniteti ndërkombëtar, i udhëhequr nga SHBA, NATO dhe BE, po rivendoste për herë të parë një drejtësi të munguar në favor të shqiptarëve.
“Lufta heroike e UÇK-së, e udhëhequr nga bijtë dhe bijat më të zgjedhor të kombit, projektoi në vëmendjen diplomatike e ushtarake ndërkombëtare nevojën për të ndërhy në një territor të pushtuar arbitrarisht nga forcat pushtuese serbe. Më 24 mars të vitit 1999 aleanca veriatlantike e NATO-s filloi të veprojë nga ajri, duke hedhur bomba mbi objektet vitale ushtarake e shtetërore të Serbisë, si pika problematike prej ku buronte fuqia pushtuese e hegjemoniste serbe.
Muri i Kujtesës dhe Parku Hasan Prishtina, tash e tutje i shërbejnë kujtesës sonë, jo vetëm për të freskuar të kaluarën, por për të mësuar edhe hapat nga duhet të shkojmë në të ardhmen. Së pari, duke vendosur një standard të ri në memorimin e të kaluarës, përmes projekteve që afirmon njeriun tonë në mikroplan përmes sakrificës individuale dhe solidarizimit kolektiv dhe përmes politikave shtetërore të cilat do të përpilonin një strategji unike në formimit e institucioneve muzeale, ku do të konservohej dhe studiohej historia e përpjekjeve titanike të popullit tonë për të ruajtur vazhdimësinë edhe biologjike edhe kombëtare”, nënvizoi Asani.
Për të evokuar disa momente dhe ngjarje nga to ditë të vështira të pranverës së vitit 1999, foli edhe ing. Agron Dida i cili përshkoi në detaje atmosferën rrëqethëse nëpër rrugët e Prishtinës si dhe udhëtimin e gjatë e të mundishmësh të të dëbuarve deri në kampin e Bllacës. Ai shprehu mirënjohje për mikërpritjen e ngrohtë e vëllazërore të shqiptarëve të Maqedonisë që treguan ndaj të dëbuarve nga Kosova.
Me një fjalë rasti u paraqit edhe studiuesi Mehmet Prishtina i cili tha se Kko Qendër përkujtimore ngërthen në vete semantikën e vuajtjeve të shqiptarëve si pasojë e dëbimeve dhe veprimeve gjenocidale të pushtuesve grabitçarë.
“Disa vite para se të ndodhte Bllaca dhe dëbimi masiv i shqiptarëve të Kosovës nga vatrat e tyre, në Shkup ishte ideuar një plan famëkeq i quajtur “Korridori”. Autor i atij plani ishte ish-presidenti maqedonas Kiro Gligorov, i cili si dukej ishte në dijeni mbi planet fashiste serbe ( siç ishte projekti “Patkoi”) që po përgatiteshin në Kosovë dhe për këtë arsye ai e kishte menduar “Korridorin”, si projekt monstruoz i cili parashihte evakuimin e popullatës së dëbuar kosovare nëpër territorin e Maqedonisë, duke i lënë ata të “lirë” të shkonin në vendet e treta, për t’i pamundësuar që të qëndrojnë afër në rast të kthimit eventual nëpër shtëpitë e tyre.
Por ky plan djallëzor dështoi falë organizimit dhe menaxhimit të situatës nga ana shqiptarëve në Maqedoni, të cilët nuk lejuan që vëllezërit nga Kosova të shpërndaheshin nëpër botë.
Ky qëndrim i shqiptarëve nga Maqedonia në vitin 1999 ta kujton një situatë të ngjashme që kishte ndodhur gjatë viteve të vështira në kohën e luftërave ballkanike deri te Lufta e Parë Botërore. Në pranverën e vitit 1914 serbët kishin intensifikuar ofensivat e tyre në Kosovë dhe në viset tjera të banuara me shqiptarë. Kjo kishte prodhuar një gjendje të papërballueshme në terren ku popullata civile ishte e detyruar të largohej nga vatrat e tyre për t’i shpëtuar shfarosjes fizike.Në këtë periudhë kohore Hasan Prishtina ishte anëtar i Kabinetit qeveritar të Turhan Pasha Përmetit, në cilësinë e ministrit të Drejtësisë dhe u mor drejtpërdrejt me zgjidhjen e çështjes së refugjatëve nga Kosova, të cilët po përjetonin mizoritë çnjerëzore të soldateskës serbe. Ai kishte hartuar një plan konkret aksional që ia kishte dorëzuar qeverisë dhe Heinrich Löwenthal, ambasadorit Austro-Hungarez në Durrës, duke propozuar që refugjatët të sistemohen në Shqipëri në mënyrë që të mos largohen në vendet e largëta, sidomos në shkretëtirat e Anadollit”, tha Mehmet Prishtina.
Në mesin e të pranishmëve ndodhej edhe protagonistja e portretit që është gdhendur në mozaikun e Murit të Kujtesës, Sherife Luta, bashkë me vajzën e saj Besianën.
Në fund u ndanë mirënjohje për të gjithë kontributorët e kësaj qendreje memoriale.